Bestaat de 'neutrale nieuwsconsument' straks nog?

Het Commissariaat voor de Media (CvdM) heeft eind juni de Digital News Report Nederland 2021 uitgebracht. Dit report geeft een uniek beeld van de impact van COVID-19 op het Nederlandse nieuwsgebruik. Hieronder een aantal opvallende inzichten uit het rapport. Zoals je zou kunnen verwachten heeft Corona er deels voor gezorgd dat de digitalisering van het nieuws gebruik sneller is gegaan. Ondervraagden halen hun nieuws vaker uit online bronnen. Wat minder voor de hand liggend is – in deze tijd van angst voor ‘fake news’ –  is het feit dat het algehele vertrouwen in nieuws juist is toegenomen.

Een korte recap. Volgens het rapport is het vertrouwen in Nederlands nieuws is al jaren stabiel en scoort Nederland hoog in vergelijking met andere bestudeerde landen. 59 procent van de ondervraagden geeft aan vertrouwen te hebben in het nieuws dat ze lezen. Bij mensen die een specifiek medium gebruiken ligt het vertrouwen zelfs nog hoger. Volgens het rapport lijkt het erop dat als mensen een goed basisvertrouwen hebben in een medium, dat niet direct wordt aangetast door actualiteiten.

Helaas brengt dit niet het gehele beeld in kaart.

Het is goed nieuws dat het aantal mensen dat het nieuws vertrouwt is toegenomen, maar uit het rapport blijkt ook dat het aantal mensen dat neutraal tegenover het nieuws staat is afgenomen. Dit betekent dat het aantal mensen dat het nieuws minder is gaan vertrouwen, gestegen is. De neutrale buffer is sterk gedaald.  Vooral onder jongeren is dit vertrouwen afgenomen. Het feit dat aan de ene kant het vertrouwen in de media als geheel is toegenomen, en aan de andere kant een grotere groep de media niet meer vertrouwt, is waarschijnlijk het gevolg van een grotere polarisatie. Het lijkt erop dat mensen tijdens Corona een sterkere mening hebben gevormd.

In een goed functionerende democratie heeft iedereen recht op een eigen mening en tegelijkertijd is het van groot belang dat we collectief een zekere mate van vertrouwen hebben in onze instituties. Het verdwijnen van de neutrale nieuwsconsument en een steeds diepere kloof tussen ‘believers’ en ‘non-believers’ is dan ook zorgwekkend. Het benadrukt volgens mij in ieder geval dat we kinderen van jongs af aan moeten leren dat ze zowel kritisch naar iedere vorm van informatie moeten kijken, als ook dat ze de grondbeginselen en waarde van onafhankelijke journalistiek moeten leren inzien. Het onderzoek van het CvdM bewijst eens te meer de noodzaak van mediawijsheid op onze scholen.