Wat is een opiniemaker?
In een tijd die vraagt om dwarse denkers en mediavaardigheid is een belangrijke rol weggelegd voor opiniemakers. Een opiniemaker is iemand die de publieke meningsvorming beïnvloedt en zo een wezenlijke bijdrage levert aan (bepaalde aspecten van) het maatschappelijk debat.
De opiniemaker bestaat eigenlijk al heel lang. Ook de in de redenaarskunst geschoolde Romeinen kenden invloedrijke politici en lieden van aanzien die je kunt zien als opiniemakers ‘avant la lettre’. Denk bijvoorbeeld aan de senator Cato de Oude, die elk publiek optreden afsloot met dezelfde woorden: “Overigens ben ik van mening dat Carthago verwoest moet worden.”
Die standvastigheid wierp uiteindelijk haar vruchten af toen de Romeinen de Noord-Afrikaanse stad – eeuwenlang de grote rivaal van Rome in de strijd om de hegemonie in het Middellandse Zeegebied – in 146 voor Christus daadwerkelijk met de grond gelijk maakten.
Massamedia
De moderne opiniemaker opereert in een ander klimaat, namelijk dat van de massamedia (televisie, radio en gedrukte pers) en sociale media. Via die kanalen geeft de moderne opiniemaker zijn of haar visie op sociaal-maatschappelijke of zakelijke ontwikkelingen. Opiniemakers kunnen uit alle geledingen van de maatschappij komen, maar zijn vaak kopstukken uit de politiek, media, showbusiness, wetenschap of het zakenleven.
Kenmerken van een opiniemaker
Hoewel opiniemakers qua professionele achtergrond en persoonlijke levenswandel een gemêleerd gezelschap vormen, delen ze wel een aantal gemeenschappelijke kenmerken.
Goed argumenteren
Een goede opiniemaker verstaat de kunst om een betoog te onderbouwen met steekhoudende argumenten. Argumenten zijn goed gestructureerd, to the point en geformuleerd in een logische volgorde. Afhankelijk van de aard en tijdsduur van een debat, kan een goede opiniemaker ook ‘spelen’ met die volgorde. Bovendien kan hij of zij standpunten uitstekend framen en met glans verdedigen in een debat.
Kritisch denkvermogen
Eén van de beste manieren om een goede opiniemaker te onderscheiden van een politicus is het toetsen van iemands kritisch denkvermogen. Een goede opiniemaker staat open voor wetenschappelijke feiten en nieuwe inzichten, en gebruikt die om visies scherper te formuleren of bij te stellen. Kritisch denkvermogen betekent ook dat een opiniemaker altijd twijfelt aan informatie die hij of zij krijgt voorgeschoteld. Het cartesiaanse adagium “Ik twijfel, dus ik denk, dus ik ben” is een belangrijk levensmotto van een goede opiniemaker.
Zich verdiepen in de standpunten van de ander
Een goede opiniemaker beschikt over het vermogen om zich te verdiepen in de standpunten van de ander. Dit betekent dat je de gedachtegang van andersdenkenden begrijpt en weet hoe je die kennis effectief inzet in het debat, bijvoorbeeld door goed te luisteren en weeffoutjes in het argumentenweb van tegenstanders te doorzien en uit te buiten.
Durf
Een goede opiniemaker heeft de durf om tegen de stroom in te roeien. Hij of zij is ook bereid om meningen te verkondigen die ingaan tegen gevestigde denkstructuren en waar veel mensen het niet mee eens zijn.
Dikke huid
Impopulaire meningen verkondigen betekent dat je ook geregeld een berg kritiek over je heen krijgt. Een opiniemaker kan hier prima tegen en voelt zich niet snel op zijn of haar tenen getrapt.
Kennis van de maatschappelijke context
Een excellente opiniemaker heeft een gevoelige maatschappelijke antenne. Hij of zij weet wat er speelt in de samenleving en kan aan de hand daarvan dwarsverbanden leggen die lang niet iedereen ziet. Een opiniemaker is dus goed op de hoogte en gebruikt die kennis om discussies aan te wakkeren en het pad te effenen voor maatschappelijke vooruitgang.
Mediawijsheid
Een moderne opiniemaker weet hoe hij moet omgaan met de media om zijn boodschap op een zo gunstig mogelijke manier voor het voetlicht te brengen. Het genereren van ‘free publicity’ is voor hem of haar geen enkel probleem. Tegelijkertijd is een pure opiniemaker commercieel onafhankelijk.