Corona Insights: Waterschappen roepen op tot fundamentele veranderingen na Corona

De waterschappen hebben onlangs in dagblad Trouw een oproep gedaan, samen met de drinkwaterbedrijven, voor fundamentele hervormingen in het watersysteem. Met als doel om de natuurlijke balans in het watersysteem te herstellen. Rogier van der Sande, dijkgraaf van het hoogheemraadschap van Rijnland en voorzitter van de Unie van Waterschappen, vertelt over de noodzaak van een wake up call: want voldoende water voor iedereen is geen vanzelfsprekendheid meer.

Rogier: “We lopen tegen de grenzen van natuurlijke fenomenen aan. Voor Unie van Waterschappen is dat: water en de daarbij komende droogte.” De voorraad en beschikbaarheid van het water is niet oneindigheid. Nederlandse inwoners  maar ook bestuurders vragen zich nauwelijks af waar het water vandaan komt: iedereen ervaart het als vanzelfsprekend. We lopen echter tegen een grens aan en hier moeten we op handelen. Want als je nu niet anticipeert: dan ben je te laat. Er moeten aanpassingen in het systeem komen om extreme situaties te voorkomen.

Samenleving een draai laten maken
In het artikel koppelen de waterschappen hun pleidooi aan de oproep van 170 wetenschappers die in een manifest aangeven dat nu alles stilligt vanwege de coronacrisis, we radicaal groen en duurzamer de draad moeten oppakken. De waterschappen herkennen zich in deze roep om verduurzaming. Er is te weinig bewustzijn over de noodzaak om bewust om te gaan met het beschikbare water. We lopen tegen een ecologische grens aan en we grijpen de coronacrises aan om hier aandacht voor te vragen en gebruik te maken van het momentum om de samenleving een draai te laten maken. We moeten een aantal dingen anders aanpakken, omdat het moet, het mogelijkheden biedt maar ook omdat de samenleving zaken van overheden mag verwachten. Naast duurzamer gebruik van water, zien wij ook de maatschappelijke verantwoordelijkheid om met z’n allen een steentje bij te dragen aan de verduurzaming van Nederland. Bij windmolens en zonnepanelen is veel weerstand ontstaan waardoor het moeilijk is om de omslag te maken. Aquathermie, warmte uit water (een techniek die door de waterschappen en verschillende kennisinstelling en ingenieursbureaus recent is geïntroduceerd), is aaibaarder in de zin dat het gebruik maakt van de warmte die al in het oppervlakte- en/of afvalwater aanwezig is. De technologie maakt steeds meer mogelijk. Afvalwater hebben we gewoon, het is ruimtelijk minder belastend, een natuurlijk product wat we hebben, en er zijn geen andere investeringen nodig. Deze techniek kunnen we ook makkelijk exporteren naar andere landen.

Tipping point
Of er al sprake is van een tipping point waarbij mensen bereid zijn om te veranderen, is de vraag. Van der Sande: “Dat is lastig in te schatten. Het is nog onduidelijk wat de prijs is om hier mee te werken. Mensen kijken heel erg naar de kosten die het met zich meebrengt en ook in gemeenten wordt de focus gelegd op kosten in plaats van opbrengsten.” Rondom de energietransitie wordt gespeeld met doembeelden. Bij de zorg voor veilige, sterke dijken is het vooralsnog makkelijk: zelfs mensen die ‘53 niet hebben meegemaakt, begrijpen dat dit wel een belangrijk onderwerp is. Maar voor andere zaken die minder zichtbaar zijn is het moeilijker. Dus je moet positief zijn en handelingsperspectieven bieden, om het ‘tipping point’ te bereiken. “We moeten urgentie vasthouden, voorbij in deze tijden van coronacrisis. De belangen van het water moeten we zichtbaar maken, een positief handelingsperspectief is mogelijk en noodzakelijk.”

Hij heeft vertrouwen dat het gaat lukken om de samenleving te kantelen: “Ik heb de bereidheid gezien bij de jeugd. Issues met betrekking tot duurzaamheid zijn veel groter onder de jeugd. Met grote bewondering kijk ik naar klimaatstakingen. De jeugd zou zich meer moeten roeren, eisen dat wij onze beslissingen meer sturen naar hun belangen. We moeten allemaal meer naar de lange termijn kijken.”