Hoe het vuurwerk issue zich ontwikkelde

De discussie over een vuurwerkverbod verandert de laatste dagen in sneltreinvaart van toon. Waar rond de jaarwisseling nog geen politieke meerderheid voor een verbod was, is dat inmiddels anders.  Natuurlijk speelt daarbij de toename van het aantal trieste incidenten dit jaar een belangrijke rol. Maar wellicht had het niet zo ver hoeven komen. Het is een interessant voorbeeld van hoe een issue zich ontwikkelt.

De gevaren van vuurwerk zijn al tientallen jaar bekend. Naast lichamelijke schade is er ook veel materiële en maatschappelijke schade. De aandacht voor verantwoord omgaan met vuurwerk startte al in de jaren zeventig van de vorige eeuw met de sterke SIRE-campagne: ‘Je bent een rund als je met vuurwerk stunt’. Een campagne die vervolgens vele jaar werd herhaald en in 2000 overgedragen werd aan Consument en Veiligheid (nu Veiligheid.nl).

Het issue heeft in de laatste tien jaar een vlucht genomen. Ieder jaar weer stond rond de jaarwisseling aan ander sub-issue centraal. Je zou een centrale regie verwachten, maar die hebben wij niet kunnen ontdekken. De aanjagers van het vuurwerk issue waren de oogartsen. Vanaf de jaarwisseling 2008/2009 zijn zij gestart met het registreren van aantallen en ernst van oogletsels. Waarbij het merendeel van de vuurwerkslachtoffers toen ook al omstanders waren. Vervolgens is het issue vanuit verschillende invalshoeken (sub-issues) geagendeerd. Denk daarbij aan psychische trauma’s, plastic in vuurwerk, vuurwerkafval, fijnstof, grond- en watervervuiling, geweld tegen hulpverleners, brandstichting, vandalisme, illegaal vuurwerk, dierenleed, angst bij ouderen om gedurende de laatste drie dagen van het jaar de straat op te gaan, de verkoop van vuurwerkbrillen. De lijst lijkt eindeloos.

Het heeft uiteindelijk meer dan tien jaar geduurd voordat er maatschappelijk en politiek draagvlak lijkt te zijn voor een vuurwerkverbod en er daadwerkelijk actie wordt genomen. Het zijn burgemeesters van grote gemeenten die hierbij hun nek hebben uitgestoken. Als resultaat hiervan heeft Rotterdam als eerste stad ervoor gekozen alleen nog centraal vuurwerk toe te staan. Dat is moedig en verdient een pluim. Een pluim, omdat grote groepen in de samenleving nog problemen hebben met het afscheid nemen van tradities waar ze erg aan hechten en het feit dat landelijke politici moeite hebben met een beslissing die voor een deel van hun kiezerspubliek wellicht niet acceptabel is.

Dit alles laat duidelijk zien dat het oplossen van issues veel tijd kost. Vooral bij issues waarbij handhaving niet haalbaar is. En het is jammer dat de politiek pas lijkt te gaan bewegen als ze ervan overtuigd zijn dat er maatschappelijk draagvlak is. Of  beter gezegd dat ze er niet meer onderuit kunnen. Je zou willen dat politici eerder hun verantwoordelijkheid hadden genomen. Dan had veel persoonlijk leed en materiële schade van de afgelopen jaarwisseling voorkomen kunnen worden.