Issue van de maand 

Een opvallend issue van de afgelopen maand is de discussie rond Bol.com vanwege het principieel weigeren om zoekresultaten te selecteren waarmee de verspreiding van nepnieuws over vaccinatie voorkomen kan worden. Klanten die bij Bol.com zoeken op ‘vaccinatie’, krijgen op basis van een algoritme zoekresultaten te zien van boeken die op volgorde staan van populariteit. In dit geval staan er bovenin de lijst vooral anti-vaccinatieboeken. Hierdoor ontstaat er een ‘false balance’ aldus Hans van Vliet, hoofd vaccinatieprogramma van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. ‘Het lijkt alsof er in de wetenschap een enorme twijfel is over vaccinatie, terwijl het gaat om een klein groepje dat onjuiste dingen zegt’.

Staatssecretaris Paul Blokhuis (Volksgezondheid) wil dat Bol.com stopt met de prominente verkoop van anti-vaccinatieboeken. ‘Als je ziet hoeveel we in Nederland doen om het belang van vaccineren, allemaal volstrekt wetenschappelijk onderbouwd, te onderstrepen, dan werkt het nogal contraproductief als zo’n commerciële aanbieder boeken aanbiedt die 180 graden de andere kant op gaan.’ Een begrijpelijke oproep van Blokhuis, maar toch ook een gedurfde. Want een overheidsfunctionaris die zich gaat bemoeien met wat mensen wel of niet moeten lezen, begeeft zich op glad ijs. Blokhuis heeft een duidelijk statement naar buiten gebracht, maar hij kan Bol.com niet dwingen om te stoppen met het verkopen van boeken met onfeitelijke informatie over vaccineren.

Vasthouden aan algoritme of meebewegen met maatschappelijke issues? 
Bol.com kiest ervoor om uit principe vast te houden aan het algoritme, waarin de volgorde van de zoekresultaten bepaald worden door het ‘klik- en zoekgedrag’ van klanten. Een zeer klantvriendelijk en commercieel algoritme, waarbij de klant de grootste kans heeft om te vinden wat hij zoekt. Maar ‘maatschappijvriendelijk’ is het niet bepaald. Want de maatschappij is gebaat bij evenwichtige, genuanceerde en vooral correcte informatie, zeker als het gaat om onderwerpen die de volksgezondheid negatief beïnvloeden. Bol.com maakt hierin een duidelijke keuze voor ‘money over matter’. Een keuze die op zijn zachtst gezegd geen ‘reputatiepunten’ zal opleveren.

Maatschappelijke verantwoordelijkheid
Waar bol.com zich verschuilt achter haar algoritmes, hebben Facebook en Google deze maand wel aangegeven dat ze groepen die onjuiste informatie over vaccinatie verspreiden lastiger vindbaar gaan maken. Een sympathieke, maar vooral ook noodzakelijke actie van deze techreuzen in de strijd tegen nepnieuws. En bovendien een bewijs van een goed functionerend MVO-beleid. Want als je -zoals bij Bol.com- in je bedrijfsvisie aangeeft te kijken naar ‘waar de samenleving beter van wordt’ en dat je ‘overtuigd bent dat je het meest bereikt in je eigen leefomgeving’, dan moet je ook je maatschappelijke verantwoordelijkheid nemen in de strijd tegen nepnieuws. Zeker als het gaat om een specifiek, afgekaderd issue als vaccinatie. Wegkijken of ‘duiken’ is wat ons betreft niet verstandig. Ons advies aan Bol.com luidt: doe je eigen MVO beleid eer aan; geen woorden maar daden.