In aanloop naar de (vervroegde) Tweede Kamerverkiezingen van november 2023 komen er verschillende issue-eigenaren aan het woord die zich inzetten om belangrijke kwesties op de politieke agenda te krijgen. De aanleiding voor deze reeks is de groeiende erkenning van het belang van maatschappelijke issues en de actieve rol die diverse organisaties spelen bij het beïnvloeden van beleidsmakers en politici.

In het vijfde interview is Max Kosian aan het woord, een van de deelnemers van de Nationale DenkTank 2023 (NDT). De Nationale DenkTank zet elk jaar 20 jonge denkers en doeners vanuit verschillende studieachtergronden bij elkaar om een maatschappelijk probleem te lijf te gaan. Dit jaar is het thema: de vergrijzingsgolf in Nederland. Hoe zorgt deze organisatie voor aandacht voor hun issue tijdens de aankomende verkiezingen?

“Als er al aandacht is voor ouderen, gaat het met name over vergrijzing in de zorg en de wooncrisis.”

Welke issues zijn relevant voor uw organisatie in de aanloop naar de verkiezingen?

Het maatschappelijke issue van de Nationale Denktank 2023 is ‘Betekenisvol ouder worden’. Dit is een urgent thema omdat Nederland tussen nu en 2040 snel vergrijst maar de benodigde acties en versnelling uitblijven. De Nationale DenkTank wil impact maken en richt zich op die knelpunten die onderbelicht zijn, vastgeroest en waar we denken beweging in te krijgen. Daarom zijn de deelonderwerpen dit jaar: zingeving, passende leefomgeving, arbeidsmarktparticipatie en voorbereiden op ouder worden.

Denkt u dat uw maatschappelijk issue op de politieke agenda zal staan in deze verkiezingsperiode? En bent u daar als organisatie actief mee bezig?

We zien dat het nog steeds weinig op de politieke agenda staat. Uit ons onderzoek blijkt dat ouderen slechts 19 keer genoemd worden in het huidige coalitieakkoord terwijl jongeren wel 65 keer genoemd worden en politici zichzelf 21 keer noemen!  Als er al aandacht is voor ouderen, gaat het met name over vergrijzing in de zorg en de wooncrisis. Er is weinig aandacht voor zingeving, passende leefomgeving, arbeidsmarktparticipatie en het voorbereiden op ouder worden. De partijprogramma’s van de grote partijen zetten allemaal in op de consequenties van de vergrijzing voor de zorg maar kijken niet verder dan dit. Wij zijn als NDT’23 dan ook actief bezig om, met hulp van onder andere Issuemakers, de brede implicaties van de vergrijzing te agenderen.

Is het issue waar uw organisatie zich mee bezighoudt meer onder de aandacht gekomen in deze verkiezingstijd? En op wat voor manier?

Naar onze mening is er iets vreemds aan de hand omtrent het thema vergrijzing. Het thema staat niet als zodanig op de politieke agenda. Sterker nog: zeer grote gevolgen van de vergrijzing voor de zorg en de woningmarkt staan óók niet op de agenda. Dit terwijl veel stemmers aangeven de zorg het allerbelangrijkste onderwerp te vinden deze verkiezingen. Dit is ook opgemerkt door andere partijen zoals NRC,  NOS en Actiz. De vergrijzing heeft dus een grote impact op de maatschappij en kiezers vinden de gevolgen van vergrijzing voor de zorg het allerbelangrijkste thema, maar toch durven politici er niet over te spreken. Dit alles heeft ertoe geleid dat het thema veel minder aandacht krijgt dan verwacht.

Waar moet de kiezer op letten als ze uw issue en maatschappelijk thema belangrijk vinden?

De kern van de zaak is dat politici op dit moment niet (durven te) praten over de thema’s die de kiezers het belangrijkst vindt. Daarom zullen kiezers én media politici scherp moeten blijven bevragen. Alleen als kiezers eisen dat politici eerlijk zijn over de moeilijke keuzes waar Nederland de komende 25 jaar voor staat kunnen we met deze enorme maatschappelijke verandering omgaan. Maar dat vereist ook een sterke houding van de kiezers: alleen als we   bereid zijn te accepteren dat we niet verder kunnen op het ingeslagen pad kunnen we ons voorbereiden op een betere toekomst. Een mooi voorbeeld hiervan is de ouderenzorg. Op dit moment wordt iedere discussie over ouderen beperkt tot de ouderenzorg. Ook wordt hier het meeste geld aan uitgegeven. Uit het onderzoek van de Nationale DenkTank 2023 blijkt juist dat een bredere blik vereist is. Bijvoorbeeld: hoe zorgen we ervoor dat ouderen niet onder het bestaansminimum komen? Hoe helpen we ouderen die willen verhuizen? En hoe zorgen we voor voldoende sociale binding tussen jongeren en ouderen in wijken? De Nationale DenkTank 2023 zal op 12 december concrete oplossingen presenteren die ook handig kunnen zijn na de verkiezingen, bij het concreet maken van de plannen.